Tırmanışta kullanılan düğümler ve özellikleri

Dağcılık aktivitelerinde emniyet kemeri ve tırmanış ipinin devreye girdiği her durumda düğümler de devreye girer. Bu nedenle dağcılığın önemli bir parçası olan düğümlerden mutlaka bilinmesi gereken yaklaşık bir düzine kadar düğüme burada kısaca değinmek istedik. Bu düğümler dağcılık eğitimlerinde öğretiliyor olsa da önceden el pratiği yaparak bu düğümlere aşina olmak tavsiye edilir. Her el becerisinde olduğu gibi pratiği yapılmayan şey unutulur ve tırmanış anında bir düğümü unutmak istediğiniz en son şeydir.

Öncelikle, sadece dağcılık düğümleri değil, tüm düğümler ile ilgili dikkate alınması gereken birkaç şey var:

• Düğümler her zaman düzgün, nizami atılmalıdır. Tırmanış ekibinizdekiler tarafından da seçilebilecek şekilde düğüm kendi karakteristik şeklini almış olmalıdır. Tırmanış partnerlerinin birbirini gözle kontrol edebilmesi için bu gereklidir. Başka bir neden ise biçimi bozuk olan düğümün tırmanış ipinde daha fazla tahribat yaratma olasılığıdır. Düğümler, ip üzerinde bükülme ve sıkıştırmaya neden olduklarından ipin çekme kuvvetini o noktada neredeyse yarıya düşürür. Düzgün atılmayan bir düğüm ipte daha fazla bükülme ve şıkışmaya neden olacağından hem ipin daha çabuk yıpranmasına hem de çekme kuvvetinin daha da azalmasına neden olacaktır.
• Düğüm atıldıktan sonra boşta kalan uç veya uçlar düğüme yakın olmayacak şekilde pay bırakılmalı, ikinci bir emniyet olarak da boşta kalan uç veya uçlara durdurucu bir düğüm atılarak düğüm daha stabil bir hale getirilmelidir.
• Tırmanış ipindeki düğümler ip toplandığında çözülmeli, ipin üzerinde uzun süre kalmamalıdır. Özellikle sıkışmış düğümler ipin formunu bozarak ileride ipte kırılmalara neden olabilir.
• Düğümlerin farklı maddelerden üretilen ip çeşitlerine, farklı ip çaplarına ve ipin bulunduğu fiziksel koşullara göre farklı tepkiler verebileceğini göz önünde bulundurun. Örneğin ıslanmış veya donmuş bir ipte “Prusik” düğümünün daha iyi tutması için bir sarım daha sarmanız gerekebilir.

Açık Sekizli Düğümü

Emniyet Kemerine Bağlanma

İpin ucunda kaymayan, emniyetli bir halka oluşturan bu düğüm tırmanış ipini emniyet kemerine bağlamada (ipe girme) kullanılır. Bunun için başka bir düğüm olan “çifte bulin” (izbarço) de kullanılır ama açık sekizlinin bazı avantajlarından dolayı açık sekizli düğümü  ipe girmek için bir standart olmuştur. Çok sağlam olması ve kaymaması, şeklinin uzaktan tanınması ve kontrolünün kolay olması ile hatırlanmasının kolay olması en önemli avantajları. En büyük dezavantajı ise ipe şok bindiğinde sıkışması. Bu nedenle bazı spor tırmanıcılar çifte bulini tercih ediyor çünkü buline ne kadar yük binerse binsin sıkışmama gibi bir özelliği var.

Kapalı Sekizli Düğümü

İp Sonu veya Ortasında Halka Oluşturma

Açık sekizli düğümü ile aslında aynı olan bu düğüm diğerine göre daha farklı ve hızlı bir şekilde atılır ancak ip halkası kapalı şekilde atıldığından karabina takılacağı zaman kullanılır. Açık sekizli düğümüne göre avantajı daha hızlı atılabilmesi ve ip ortasında da kullanılabilmesi.

Bulin (İzbarço)

İp Sonunda Halka Oluşturma

Tırmanış dünyasında açık sekizli düğümü nasıl bir standart ise, bunun dışında kalan hemen her yerde ip sonunda halka oluşturmanın standartı “bulin”dir desek abartmış olmayız. Tarihi ilk medeniyetlere kadar uzanan izbarço özellikle denizcilikte en sık kullanılan düğümlerden. Onun en önemli avantajı, ne kadar yük binerse binsin sıkışmaması ve kolayca çözülebilmesi iken dezavantajı ise ip gevşek iken düğümün kendiliğinden gevşemesi ve boşta kalan ucun geri kaçarak düğümün açılması tehlikesi olması. Bu nedenle bulin tek başına emniyetli değildir ve açık ucun muhakkak ek bir düğümle sabitlenmesi gerekir. Dağcılıkta sabit hat kurarken ipin ağaca veya kaya babası gibi nesnelere sabitlenmesinde kullanılır. Doğru atıldığında ve açık ucu sabitlendiğinde çok güvenilir, stabil bir düğümdür.

Alpin Kelebek Düğümü

İp Ortasında Halka Oluşturma

İp ortasında stabil, emniyetli bir halka oluşturmak için kullanılan “alpin kelebek düğümü” her yöndeki kuvvetlere karşı direnç gösterir ve asla kaymaz. Ayrıca ne kadar yük binerse binsin asla sıkışmaz ve kolayca çözülür. İpin hasar alması durumunda da, hasarlı bölge halka üzerinde kalacak şekilde ipe alpin kelebek düğümü atarak çekinmeden ipi kullanmaya devam edebilirsiniz. Bu özelliklere sahip bir düğüm varken başkasına neden ihtiyaç duyalım değil mi?

Balıkçı Düğümü

İki İpi Birleştirme

İki ipi birleştirmenin bir çok yolu olsa da, en güvenilir şekli çifte balıkçı düğümüdür. Güvenilir olduğu kadar estetiktir ve ipler doğrusallığını korumaya devam eder. Yardımcı ipler iki ucundan bu düğümle bağlanıp halka haline getirilir ve prusik düğümü atmak için kullanılır. Artan uçların en az on santim olması önerilir. Dezavantajları hacim kaplaması ve ağırlık binince sıkışıp çözülmesinin zor olması.

Pursik Düğümü

İpte Hareketli Bir Emniyet Oluşturma

Prusik düğümü bir sürtünme düğümüdür ve bir ip üzerine daha ince bir ip halkasının bağlanmasında kullanılır. Bu düğüm gevşek iken yukarı-aşağı kaydırılabilir, ancak yük bindiğinde kilitlenir ve tırmanıcıyı tutar. Sistemin çalışması için prusik halkasını oluşturan ipin çapının, tırmanış ipinin çapından az olması gerekir ve bu fark ne kadar fazla ise düğüm o kadar iyi kilitlenir. Yine aynı şekilde sarım sayısı arttıkça da tutuş artar. Ancak, gereğinden fazla tutuş bu kez halkayı hareket ettirmeyi zorlaştırır. Bu nedenle iki sarım atılması, gerektiğinde üç sarım kullanılması tavsiye edilir.

Yarım Kazık Düğümü

Karabina İle Emniyet Alma

Bu hareketli düğüm tek başına sabitlenen bir düğüm değildir ve emniyet eli hiçbir zaman bırakılmadan kullanılır. Bu düğümle amaçlanan, tırmanıcının emniyetini alırken ip boşunun alınması veya ip verilmesi, ipe bağlı tırmanışçının düşmesi durumunda ise ipin gerilerek sıkışmasının sağlanması ve böylece düşüşün durdurulmasıdır. Aynı şekilde ip inişi yaparken de kullanılır. Kısacası “emniyet ve iniş aleti”nin yedeğidir denilebilir çünkü bu iş için tasarlanmış emniyet ve iniş aletleri yarım kazık düğümü gibi ipi çok fazla büküp, ipin yine ipe sürtünmesine neden olmadıkları için tercih edilir ancak her dağcının yarım kazık düğümünü bilmesi gerekir. Çünkü iniş ya da emniyet aletinin kaybolması durumunda yarım kazık düğümü ile devam edeceksiniz demektir.

Tam Kazık Düğümü

İpi Karabinaya Sabitleme

İpi karabinaya sabitlemenin pek çok yolu olsa da kazık düğümünün çok iyi iki avantajı vardır. Tek elle atılabilir ve düğüm çözülmeden gevşetilerek ipin uzunluğu ayarlanabilir. Başka sözümüz yok…

Kördüğüm ve Çifte Kördüğüm

İp Sonunda Durdurucu Düğüm Oluşturma

Çoğumuzun belki de ilk öğrendiği ve belki de halen tek bildiği düğüm bu olabilir. Bağlaması en kolay düğüm olsa da çok güvenli olmaması ve kötü sıkışması nedeniyle birkaç istisna dışında kullanılmaz. Tek başına küçük bir düğüm oluşturduğu için ip sonunda durdurucu düğüm olarak, halkada bir tur daha atarak çifte kördüğüm kullanabilirsiniz. İp sonunda bir başka durdurucu düğüm de “çifte balıkçı düğümü”dür.

Perlon Düğümü

İki Perlonu Bağlama

İki perlonu veya bir açık perlonun iki ucunu birleştirmek için kullanılan tek yöntem “perlon düğümü”dür. Bir uca kördüğüm atılarak başlanır ve diğer uç zıt yönden bu kördüğümü takip ederek iç içe geçen iki kördüğüm oluşturulur.

Üzengi (Kravat) Düğümü

Perlonu Bir Yere Sabitleme

Kapalı perlonları ara emniyet noktalarına, emniyet kemerine takarken kullanılır. Çok basit ve sıkışmayan bir düğümdür. Daha stabil bir sabitleme için kazık düğümü tercih edilir.

Camadan Düğümü

İki İpi Bağlama

İki ipi birbirine bağlamak için çok sık kullanılsa da kritik yükler için kullanılmayan bu düğümü tırmanış ipini sırtınıza asmada veya bir ipin başka bir ipe bağlanıp yukarı çekilmesi gibi durumlarda kullanabilirsiniz.